Điều đầu tiên đập vào mắt James Forester về Vang Vieng, một thị trấn đẹp như tranh vẽ ở phía bắc thủ đô Viêng Chăn (Lào), không phải là những khung cảnh bình dị của những cánh đồng lúa, hay vùng đồi dọc sông Nam Song – mà là mùi hương không thể nhầm lẫn của cần sa.
Đã phục vụ hai chuyến đi với tư cách là một trung sĩ quân đội tại Việt Nam, Forester, hiện là một giáo viên đã nghỉ hưu, đang tìm đường đi qua vùng đất trước đây là Đông Dương Pháp thuộc, mang vẻ đẹp của vùng đất mà các đồng nghiệp của ông từng ném bom để cố gắng đưa chúng về thời kỳ đồ đá.
Đi qua những con đường lát đá bán hoang mạc ở Vang Vieng, dường như mọi cửa hàng khác đều bán một số dạng sản phẩm liên quan tới cần sa.
Brownies, bánh kem và bánh ngọt đã được bày ra và không thiếu những vị khách tây ba lô rám nắng ngồi hút cần.
Nếu cần sa là bất hợp pháp, chính quyền hẳn đã quên thông báo cho các chủ cửa hàng ở Vang Vieng.
Forester đỗ chiếc xe đạp của mình bên ngoài một quán cà phê xập xệ, order một điếu cần sa và ngồi xuống ghế.
Anh ta châm ngọn than hồng cho tới khi một màu cam đậm xuất hiện, anh rít một hơi thật sâu.
Khi cô hầu bàn có vẻ chưa đủ tuổi đến nhận hóa đơn, Forester đang ở đâu đó giữa việc thực sự bị nướng và sự háo hức sảng khoái.
Thò tay vào áo khoác tìm số kip Lào để trả tiền cho cô hầu bàn, anh ta dò dẫm và vật lộn để tìm nó cho tới khi chợt nhận ra rằng mình đã để nó ở khách sạn.
Không nao núng, anh ấy chắc chắn rằng anh để một ít tiền đâu đó trên người.
Lướt qua túi của mình, anh ta tìm thấy ít Việt Nam Đồng, Baht Thái và Ringgit Malaysia, nhưng không có lấy một Lao Kip hay thậm chí là một đô la Mỹ.
Nhưng nếu cô hầu bàn trẻ có buồn bã hay cáu gắt, cô ấy cũng không thể hiện điều đó – bởi đó là sự ấm áp của người dân Lào.
Thay vào đó, cha cô đang ngủ sau quầy thu ngân, chỉ nói với anh bằng vốn tiếng Anh bập bẹ rằng ngày mai anh có thể quay lại và trả tiền.
Và trong khi Forester khăng khăng rằng họ có thể lấy số tiền tương đương bằng Việt Nam Đồng, Baht hoặc bất kỳ loại tiền Đông Nam Á nào mà anh ta đã nhét trong túi, thì chủ sở hữu tốt bụng của quán cần sa đã nói với anh ta rằng trừ khi anh ta có Kip Lào hoặc Đô la Mỹ, bằng không anh ấy có thể quay lại và trả tiền vào ngày mai.
Đối với Forester, hoặc bất kỳ du khách nào đến Đông Nam Á, trải nghiệm phải làm quen với rất nhiều loại tiền tệ khác nhau được sử dụng trên một khu vực không phải là lạ.
Hướng tới Đông Nam Á
Bao gồm một lãnh thổ rộng hơn 1,7 triệu dặm vuông, chiếm chỉ hơn 3% tổng diện tích đất của trái đất, Đông Nam Á là ngôi nhà của hơn 655 triệu người, tương đương khoảng 8,5% dân số thế giới.
Một khu vực đa sắc tộc, Đông Nam Á có không dưới 11 loại tiền tệ và hàng trăm ngôn ngữ được sử dụng bởi rất nhiều nhóm dân tộc khác nhau.
Nói rằng Đông Nam Á đa dạng là nói một cách nhẹ nhàng.
Nhưng điều đó đã không ngăn cản việc gia tăng hội nhập trong khu vực.
Mặc dù có nhiều căng thẳng và xung đột giữa các nước láng giềng, không giống như các đối tác châu Âu, các quốc gia Đông Nam Á chưa từng tuyên chiến với nước khác, cũng không xâm chiếm lãnh thổ của người khác.
Và sự thân thiện giữa các quốc gia Đông Nam Á đã thúc đẩy các mối quan hệ và thể chế khu vực mạnh mẽ như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hay ASEAN.
Là một tổ chức liên chính phủ khu vực bao gồm mười quốc gia ở Đông Nam Á, ASEAN tạo điều kiện hội nhập giữa các thành viên, nhưng hội nhập kinh tế đã chậm lại.
Bao gồm cả các nước giàu, các nước thu nhập trung bình và các nước nghèo tuyệt vọng, các nền kinh tế Đông Nam Á cũng đa dạng như địa lý, con người và ngôn ngữ tại khu vực này.
Và mặc dù từ lâu, giấc mơ của Singapore, một trong những thành viên sáng lập của ASEAN, là phát triển một khu vực kinh tế thống nhất hơn cho Đông Nam Á, có lẽ giống với Khu vực Kinh tế Châu Âu của EU – mức độ hội nhập đó chưa đạt được như mong muốn.
Mặc dù vậy, điều đó có thể thay đổi.
Bởi lẽ trong khi dự án tiền tệ kỹ thuật số của Facebook, Libra, có thể đã tìm thấy sự kháng cự mạnh mẽ từ các nhà quản lý ở các nền kinh tế phương Tây, thì nó đã tìm thấy một người bạn ở Singapore, một quỹ tài sản có chủ quyền mạnh mẽ Temasek.
Động thái kết nạp Temasek diễn ra khi Libra cố gắng giành lấy trái tim và khối óc của các nhà quản lý bên ngoài phương tây và thúc đẩy dự án tiền kỹ thuật số về phía trước, sửa đổi kế hoạch phát hành đồng tiền kỹ thuật số và một số tính năng có khả năng bị phản đối về mặt chính trị.
Facebook Libra hiện tại không còn hoàn toàn là một dự án tiền kỹ thuật số, mà gần hơn với một hệ thống thanh toán kỹ thuật số – có chức năng tương tự như Alibaba của AliPay và Tencent WeChat Pay.
Nhưng điều đó không có nghĩa là nền tảng cho một loại tiền kỹ thuật số Libra trong tương lai chưa được đặt ra.
Khác xa với một người lùi bước khi bị thách thức, Facebook đã nhiều lần thể hiện quyết tâm của mình mỗi khi các giám đốc điều hành cốt lõi (Mark Zuckerberg) quyết định về một con đường cụ thể.
Và Đông Nam Á có thể là nơi tốt nhất để Facebook kiếm tiền (ý định chơi chữ).
Facebook kết bạn ở Đông Nam Á
Với hơn 376,3 triệu người dùng Facebook chỉ riêng ở Đông Nam Á vào năm 2019, một con số đang tăng trưởng đều đặn, Facebook đã trở thành phương thức thống trị mà phần lớn người dân khu vực dùng để liên lạc,, tập hợp tin tức và ở những nơi như Myanmar, nó được coi là internet.
Tại thủ đô Yangon của Myanmar, lên mạng “Internet” có nghĩa là lên Facebook.
Và bởi vì kiều hối đóng góp rất lớn vào GDP ở nhiều quốc gia Đông Nam Á (trong trường hợp của Philippines, người ta ước tính rằng kiều hối chiếm tới 10% GDP), việc giảm ma sát và chi phí vốn có trong chuyển tiền là vô cùng có lợi.
Với hàng triệu lao động ở nước ngoài, nhiều quốc gia Đông Nam Á dựa vào dòng kiều hối để thúc đẩy nền kinh tế trong nước và là nguồn cung cấp tiền tệ cứng.
Nhưng vì nhiều khoản chuyển tiền chỉ với con số nhỏ, nên số tiền lệ phí được trả theo phần trăm của giá trị được chuyển có thể đáng kinh ngạc – tới 10% trong một số nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới.
Và với việc hơn một nửa số người Đông Nam Á đã có mặt trên Facebook, một phần mở rộng tự nhiên của Libra như một cổng thanh toán trên toàn khu vực sẽ là một bước tiến tới hội nhập kinh tế nếu không sẽ bị thách thức bởi những âm mưu chính trị.
Chắc chắn, trong khi Singapore có thể là trung tâm thương mại và kinh tế của Đông Nam Á, giàu có hơn cả, thì nó cũng là thành viên nhỏ nhất của ASEAN, nhưng vẫn cố gắng vượt qua trọng lượng của nó.
Thúc đẩy sự thống nhất kinh tế lớn hơn trong ASEAN đương nhiên mang lại lợi ích cho Singapore với tư cách là một bến cảng giao dịch thương mại và trung tâm cho thị trường vốn, có lẽ hơn cả các nước láng giềng lớn hơn nhiều.
Và việc đề xuất một loại tiền tệ ASEAN thống nhất, sẽ củng cố vị trí ưu việt của Singapore là một trung tâm tài chính khu vực và toàn cầu, có thể cảm nhận được sự nhạy cảm chính trị của các nước láng giềng, không tránh khỏi các giai đoạn của chủ nghĩa dân tộc.
Nhưng có lẽ Facebook Libra có thể cung cấp một đường trung chuyển cho các nước Đông Nam Á.
Đi trên con đường trung chuyển
Với tiềm năng chuyển tiền ngang hàng trực tiếp qua ứng dụng đã phổ biến là Facebook, người lao động nước ngoài ở Singapore không những có thể gửi ảnh và video về Philippines, Indonesia hay Myanmar, mà cả tiền.
Trong một tuyên bố liên quan đến quyết định tham gia Hiệp hội Libra Facebook của Temasek, Phó Giám đốc điều hành của Temasek International, Chia Song Hwee nói.
“Sự tham gia của chúng tôi vào Hiệp hội Libra với tư cách là thành viên sẽ cho phép chúng tôi đóng góp vào một mạng lưới toàn cầu được quy định để thanh toán bán lẻ hiệu quả về chi phí”
“Nhiều sự phát triển trong không gian kích thích chúng tôi. Chúng tôi mong muốn khám phá hơn nữa tiềm năng của công nghệ.”
Nhưng nó không chỉ là tiềm năng để giảm chi phí chuyển tiền – phần lớn lợi ích trong số đó được dành cho các công ty phương Tây giàu có – có nhiều lý do cấp bách hơn cho hội nhập kinh tế và tiền tệ.
Một cơn sóng thần khác đang chờ để quét qua phần lớn Đông Nam Á có thể thúc đẩy hội nhập kinh tế và tiền tệ lớn hơn, không phải bằng sự lựa chọn, mà là sự cần thiết.
Vào đầu năm 2020, thị trường tài chính ở Đông Nam Á rơi vào tình trạng hỗn loạn, khi nhiều loại tiền tệ trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam Đồng , đồng Peso của Philippines và đồng Rupiah của Indonesia, suy yếu mạnh so với đồng đô la.
Và trong khi nhiều loại tiền tệ này đã phần nào lấy lại vị thế so với đồng bạc xanh, thì chúng vẫn ở phía dưới mức trước khủng hoảng.
Bởi vì các nền kinh tế của Đông Nam Á đã ồn ào trong suốt 12 năm kể từ cuộc khủng hoảng tài chính vừa qua, nợ nần cũng tăng theo.
Vào thời điểm mà hầu hết các loại tiền tệ Đông Nam Á thể hiện sức mạnh so với đồng đô la, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và tầng lớp trung lưu gia tăng đã thúc đẩy nhiều tập đoàn phi tài chính đưa ra một lượng lớn nợ vào đồng đô la.
Ngày nay, gà đã về ổ
Chỉ riêng trong năm nay, khoản nợ ước tính 150 tỷ đô la Mỹ sẽ đáo hạn – vào thời điểm đồng đô la rất mạnh và coronavirus đã xóa sạch dòng tiền của các tập đoàn mắc nợ nặng nề đang gặp khó khăn về vốn.
Nếu khao khát rủi ro của các nhà đầu tư giảm mạnh vì nhiều căng thẳng từ các nền kinh tế thị trường mới nổi khác, các công ty Đông Nam Á sẽ ngày càng khó khăn trong việc quay vòng các khoản nợ của họ – đặc biệt là các khoản nợ bằng đô la.
Ngoài ra còn tồn tại vấn đề rằng một tỷ lệ cao tài sản tài chính Đông Nam Á thuộc sở hữu nước ngoài.
Trong thập kỷ qua, lãi suất thấp kỷ lục làm cho các nhà đầu tư từ các nước giàu có ở phía tây chạy đi săn lùng lợi suất.
Và với tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc ở Đông Nam Á, từ 6% đến 8% đối với Indonesia, Việt Nam và Philippines, các nhà đầu tư hướng tài sản tài chính về các nền kinh tế Đông Nam Á mới nổi này như một bản năng.
Sự đảo ngược đột ngột trong khẩu vị rủi ro có thể mang lại sự rút vốn đáng kể, khiến tiền tệ Đông Nam Á giảm mạnh và gây mất niềm tin.
Điều đó có thể chứng tỏ một tiềm năng mà Libra có thể nắm bắt, nếu nó dự định ra mắt loại tiền kỹ thuật số mini của riêng mình cho khu vực Đông Nam Á.
Ngoài Singapore, niềm tin vào các tổ chức chính phủ ở hầu hết các quốc gia Đông Nam Á vẫn còn thấp, Facebook Libra có thể xâm nhập vào giữa những công dân bị ảnh hưởng bởi sự bất ổn của đồng tiền quốc gia của họ bằng cách cung cấp một phương tiện khả thi không chỉ để thanh toán, mà cuối cùng có thể hướng tới một sự chuyển đổi thống nhất tiền tệ khu vực.
Cho đến bây giờ, triển vọng của các biện pháp kinh tế gắn kết như vậy dường như chỉ xuất hiện trong lĩnh vực đầu cơ.
Tuy nhiên, nếu các chính trị gia xem xét lợi ích không những cho người dân của họ, mà cho cả doanh thu từ một loại tiền kỹ thuật số Đông Nam Á, cho dù được thúc đẩy bởi một chính phủ liên chính phủ để phát hành một hay bởi chính Facebook, có lẽ những giấc mơ về sự thống nhất khu vực này có thể không xa vời.
Facebook chắc chắn không phải một ứng cử viên xa lạ.
Về tác giả: Patrick Tan
CEO của Novum Global Technologies, một công ty giao dịch định lượng tiền điện tử. Giao dịch lên tới 100.000 lần một ngày theo cách chỉ thuật toán mới có thể.
Lưu ý: Bài viết này lần đầu tiên xuất hiện trên The Capital và sau đó được tái bản với sự cho phép của NewsFirstLine .
